अॅडव्होकेट ( कै. ) पी. आर. मुंडरगी ! कोल्हापुरचे एके काळचे नामवंत वकील ! ते फौजदारी खटले जिंकण्यासाठी प्रसिध्द होतेच , पण त्या शिवाय अनेक सामाजिक संस्थांचे अध्यक्ष / विश्वस्त होते , तसेच ते माणूसकीने कसे वागावे ,याचा अद्वितीय आदर्श होते.
त्यांचे मूळ गाव कर्नाटकातील चिक्कोडी ! त्यांचे वडील वकीलच होते. वयाच्या तिशीत पी. आर, मुंडरगी, कोल्हापुरात वकीली करण्यासाठी आले. सुरवातीला कांही वर्षे त्यांनी, सरकारी वकील म्हणून काम केले. त्या वेळची एक गंमत सांगतो. एका खटल्यात पी. आर. मुंडरगी हे सरकारी वकील होते आणि त्यांच्या समोर आरोपींचे वकील होते, खुद्द त्यांचे वडील अॅडव्होकेट रावजी मुंडरगी ! असा हा आगळा वेगळा खटला होता. हा खटला पी. आर.मुंडरगी जिंकले.
संस्कृत मध्ये एक वचन आहे. " शिष्यात इच्छेत पराजयम् । " अर्थ..खर्‍या गुरूला शिष्याकडून पराभव अपेक्षित असतो. म्हणजेच शिष्य आपल्या पेक्षा सवाई ठरावा अशी खर्‍या गुरूची अपेक्षा असते. इथे तसच घडलं ! ही दुर्मिळ गोष्ट आहे.
कांही वर्षा नंतर मुंडरगी वकीलांनी, आपली स्वतःची प्रॅक्टिस सुरू केली. वर्षाला अंदाजे तीस ते पस्तिस फौजदारी खटले, ते चालवायचे. त्यांच्या फौजदारी खटल्याचे कामकाज ऐकण्यासाठी, तज्ज्ञ वकील मंडळी आणि सामान्य लोक, उत्सुकतेने हजर असायचे. मुंडरगी वकील उलट तपासणी साठी कोर्टात उभे राहिले की , " पिन ड्राॅप सायलेन्स " असायचा. उलट तपासणीत, त्यांचा कायद्याचा सखोल अभ्यास दिसायचा. ते एकपाठी होते. त्यांची " फोटो मेमरी " होती. त्यांनी त्या काळी हातात घेतलेले ,जवळ जवळ सर्व खटले ,जिंकले होते. दोन तीन नावे वानगी दाखल सांगतो.
पश्चिम महाराष्ट्रातील गाजलेला भगवान ससे खून खटला , रत्नागिरी येथील गाजलेला चंद्रकला लोटलीकर खून खटला, या खटल्यावर पुढे चित्रपट ही निघाला . त्यांनी कर्नाटकात बेळगाव मध्ये एक असा खटला चालविला , ज्याचे कामकाज ऐकण्यासाठी होणार्‍या गर्दीमुळे ,कोर्टरूम अपुरी पडू लागली. शेवटी कर्नाटक सरकारने नोटिफिकेशन काढून ,तो खटला एका मोठ्या प्रशस्त " चर्च " मध्ये चालवला. " बेळगाव बार अॅसोसिएशन " च्या दृष्टीने ही एक आगळी वेगळी घटना होती.
एका खून खटल्यात, एका गरीब महिलेला आरोपी करण्यात आले होते. ती निर्दोष आहे याची खात्री पटलेली असल्याने, मुंडरगी वकीलांनी तो खटला फुकट चालवला आणि जिंकून दिला . परगावाहून कोर्टात येण्यासाठी, त्या महिलेकडे पैसे नसत. मुंडरगी वकील प्रत्येक तारखेला, त्या गरीब महिलेला येण्या जाण्याचा खर्च, स्वतःच्या खिशातून देत असत. वकील लोक प्रत्येक तारखेला ,आपल्या अशिला कडून ,खटला चालविण्यासाठी पैसे घेत असतात. इथे तर गंगा उलटी वहात होती. वकील दर तारखेला अशिलाला पैसे देत होते . केवढी ही माणूसकी ! आज कालच्या पैशाच्या मागे लागलेल्या जगात ,अशी " देव माणसे " विरळाच !
मुंडरगी वकीलांच्या हाताखाली, अनेक वकील शिकले. मुंडरगी वकीलांनी, आपले कायद्याचे ज्ञान आणि कसब मुक्त हस्ते सर्वांना दिले. ते ज्युनियर वकीलांना ,सकाळी वकीली कामासाठी बोलावत. काम झाल्यावर आपल्या बरोबर आग्रहाने जेवायला घालून , मगच कोर्टात नेत असत. त्यांच्या या ज्ञान आणि अन्न भरभरून देण्याच्या वृत्तीला , त्रिवार वंदन !
मुंडरगी वकीलांनी अनेक सामाजिक संस्थावर अध्यक्ष , विश्वस्त , मार्गदर्शक या नात्याने काम केलेले आहे. ही बाब त्यांच्या सामाजिक जाणिवेची, निदर्शक आहे.
मुंडरगी वकीलांनी त्यांच्याकडे प्रामाणिकपणे काम करणार्‍या एका मदतनीस लेखनीकाला आयुष्यभर पेन्शन मिळावी अशी आर्थिक तरतूद केली आहे. केवढी ही माणूसकी आणि प्रामाणिकपणे काम करणार्‍या माणसाची कदर ! आजच्या स्वार्थी जगात हे दुर्मिळ आहे.
मुंडरगी वकीलांना तीन मुले. तिघेही वकीलच ! थोरले श्री. अशोक , मुंबई उच्च न्यायालयात प्रसिध्द वकील आहेत. मधल्या कन्या शैलजा. त्या ही वकीलच होत्या. सर्वात धाकटे श्री. दिलीप ,कोल्हापुरात नावाजलेले वकील आहेत.
सन् २००७ मध्ये , पी. आर. मुंडरगी वकील यांचे, वयाच्या ८३ व्या वर्षी निधन झाले. त्यांच्या जाण्याने विधिज्ञांच्या क्षेत्रात , फार मोठी न भरून येणारी पोकळी निर्माण झाली आहे.
कै. पी. आर .मुंडरगी वकील अतिशय टापटिपीने राहणारे , नियोजन बध्द काम करणारे , कुशाग्र बुध्दीमत्ता असलेले व देखणे व्यक्तीमत्व होते. ते हजरजबाबी होते तसेच त्यांना विनोदाचे टायमिंग ही अचूक जमायचे .
अशा या हरहुन्नरी आणि अष्टपैलू व्यक्तीमत्वाच्या कै. पी. आर. मुंडरगी वकीलांना या लेखाच्या माध्यमातून आदरयुक्त श्रध्दांजली अर्पण करतो आणि थांबतो.
त्यांचे मूळ गाव कर्नाटकातील चिक्कोडी ! त्यांचे वडील वकीलच होते. वयाच्या तिशीत पी. आर, मुंडरगी, कोल्हापुरात वकीली करण्यासाठी आले. सुरवातीला कांही वर्षे त्यांनी, सरकारी वकील म्हणून काम केले. त्या वेळची एक गंमत सांगतो. एका खटल्यात पी. आर. मुंडरगी हे सरकारी वकील होते आणि त्यांच्या समोर आरोपींचे वकील होते, खुद्द त्यांचे वडील अॅडव्होकेट रावजी मुंडरगी ! असा हा आगळा वेगळा खटला होता. हा खटला पी. आर.मुंडरगी जिंकले.
संस्कृत मध्ये एक वचन आहे. " शिष्यात इच्छेत पराजयम् । " अर्थ..खर्‍या गुरूला शिष्याकडून पराभव अपेक्षित असतो. म्हणजेच शिष्य आपल्या पेक्षा सवाई ठरावा अशी खर्‍या गुरूची अपेक्षा असते. इथे तसच घडलं ! ही दुर्मिळ गोष्ट आहे.
कांही वर्षा नंतर मुंडरगी वकीलांनी, आपली स्वतःची प्रॅक्टिस सुरू केली. वर्षाला अंदाजे तीस ते पस्तिस फौजदारी खटले, ते चालवायचे. त्यांच्या फौजदारी खटल्याचे कामकाज ऐकण्यासाठी, तज्ज्ञ वकील मंडळी आणि सामान्य लोक, उत्सुकतेने हजर असायचे. मुंडरगी वकील उलट तपासणी साठी कोर्टात उभे राहिले की , " पिन ड्राॅप सायलेन्स " असायचा. उलट तपासणीत, त्यांचा कायद्याचा सखोल अभ्यास दिसायचा. ते एकपाठी होते. त्यांची " फोटो मेमरी " होती. त्यांनी त्या काळी हातात घेतलेले ,जवळ जवळ सर्व खटले ,जिंकले होते. दोन तीन नावे वानगी दाखल सांगतो.
पश्चिम महाराष्ट्रातील गाजलेला भगवान ससे खून खटला , रत्नागिरी येथील गाजलेला चंद्रकला लोटलीकर खून खटला, या खटल्यावर पुढे चित्रपट ही निघाला . त्यांनी कर्नाटकात बेळगाव मध्ये एक असा खटला चालविला , ज्याचे कामकाज ऐकण्यासाठी होणार्‍या गर्दीमुळे ,कोर्टरूम अपुरी पडू लागली. शेवटी कर्नाटक सरकारने नोटिफिकेशन काढून ,तो खटला एका मोठ्या प्रशस्त " चर्च " मध्ये चालवला. " बेळगाव बार अॅसोसिएशन " च्या दृष्टीने ही एक आगळी वेगळी घटना होती.
एका खून खटल्यात, एका गरीब महिलेला आरोपी करण्यात आले होते. ती निर्दोष आहे याची खात्री पटलेली असल्याने, मुंडरगी वकीलांनी तो खटला फुकट चालवला आणि जिंकून दिला . परगावाहून कोर्टात येण्यासाठी, त्या महिलेकडे पैसे नसत. मुंडरगी वकील प्रत्येक तारखेला, त्या गरीब महिलेला येण्या जाण्याचा खर्च, स्वतःच्या खिशातून देत असत. वकील लोक प्रत्येक तारखेला ,आपल्या अशिला कडून ,खटला चालविण्यासाठी पैसे घेत असतात. इथे तर गंगा उलटी वहात होती. वकील दर तारखेला अशिलाला पैसे देत होते . केवढी ही माणूसकी ! आज कालच्या पैशाच्या मागे लागलेल्या जगात ,अशी " देव माणसे " विरळाच !
मुंडरगी वकीलांच्या हाताखाली, अनेक वकील शिकले. मुंडरगी वकीलांनी, आपले कायद्याचे ज्ञान आणि कसब मुक्त हस्ते सर्वांना दिले. ते ज्युनियर वकीलांना ,सकाळी वकीली कामासाठी बोलावत. काम झाल्यावर आपल्या बरोबर आग्रहाने जेवायला घालून , मगच कोर्टात नेत असत. त्यांच्या या ज्ञान आणि अन्न भरभरून देण्याच्या वृत्तीला , त्रिवार वंदन !
मुंडरगी वकीलांनी अनेक सामाजिक संस्थावर अध्यक्ष , विश्वस्त , मार्गदर्शक या नात्याने काम केलेले आहे. ही बाब त्यांच्या सामाजिक जाणिवेची, निदर्शक आहे.
मुंडरगी वकीलांनी त्यांच्याकडे प्रामाणिकपणे काम करणार्‍या एका मदतनीस लेखनीकाला आयुष्यभर पेन्शन मिळावी अशी आर्थिक तरतूद केली आहे. केवढी ही माणूसकी आणि प्रामाणिकपणे काम करणार्‍या माणसाची कदर ! आजच्या स्वार्थी जगात हे दुर्मिळ आहे.
मुंडरगी वकीलांना तीन मुले. तिघेही वकीलच ! थोरले श्री. अशोक , मुंबई उच्च न्यायालयात प्रसिध्द वकील आहेत. मधल्या कन्या शैलजा. त्या ही वकीलच होत्या. सर्वात धाकटे श्री. दिलीप ,कोल्हापुरात नावाजलेले वकील आहेत.
सन् २००७ मध्ये , पी. आर. मुंडरगी वकील यांचे, वयाच्या ८३ व्या वर्षी निधन झाले. त्यांच्या जाण्याने विधिज्ञांच्या क्षेत्रात , फार मोठी न भरून येणारी पोकळी निर्माण झाली आहे.
कै. पी. आर .मुंडरगी वकील अतिशय टापटिपीने राहणारे , नियोजन बध्द काम करणारे , कुशाग्र बुध्दीमत्ता असलेले व देखणे व्यक्तीमत्व होते. ते हजरजबाबी होते तसेच त्यांना विनोदाचे टायमिंग ही अचूक जमायचे .
अशा या हरहुन्नरी आणि अष्टपैलू व्यक्तीमत्वाच्या कै. पी. आर. मुंडरगी वकीलांना या लेखाच्या माध्यमातून आदरयुक्त श्रध्दांजली अर्पण करतो आणि थांबतो.
No comments:
Post a Comment